Arogancją byłoby myśleć, że jesteśmy jedynymi zwierzętami, które odczuwają żałobę.
Marc Bekoff
Nie ma wątpliwości, że wiele zwierząt doświadcza bogatych i głębokich emocji. Nie chodzi o to, czy emocje wyewoluowały wśród zwierząt, ale dlaczego zrobiły to właśnie w taki sposób. Nie wolno nam zapominać, że nasze emocje to podarunek od naszych przodków, naszych zwierzęcych krewnych. Tak jak i my, inne zwierzęta mają uczucia.
Wśród różnych emocji, które zwierzęta ukazują jasno i niedwuznacznie jest smutek. Wiele z nich wyraża głęboki smutek z powodu straty lub nieobecności bliskiego przyjaciela lub ukochanej istoty. Konrad Lorenz, etolog i laureat Nagrody Nobla, napisał
Gęś gęgawa, która straciła partnera okazuje wszelkie symptomy, które (psycholog rozwojowy) John Bowlby opisał wśród młodszych dzieci w swojej słynnej książce Infant Grief …oczy zapadają się głęboko, a osobnik wygląda ogólnie na omdlewającego, dosłownie pozwalając głowie opaść w dół…
Matki lwów morskich patrząc, jak ich młode są zjadane przez orki, zawodzą, ubolewając nad swoją stratą. Widziano też delfiny, jak próbowały ratować martwe noworodki, a później je opłakiwały. Jest też mnóstwo historii o pogrążonych w smutku domowych pupilach.
Jednymi z najlepszych przykładów pogrążonych w żałobie dzikich zwierząt są rytuały dziko żyjących słoni zaobserwowane przez uznanych badaczy, jak: Iain Douglas-Hamilton, Cynthia Moss i Joyce Poole (słonie w niewoli również odczuwają żałobę). Cytując Joyce Poole:
Kiedy obserwowałam czuwanie Tonie nad jej nowo narodzonym martwym dzieckiem, doznałam pierwszego wrażenia, że słonie odczuwają smutek. Nigdy nie zapomnę wyrazu jej twarzy, jej oczu, jej ust, sposobu trzymania uszu, głowy i całego ciała. Każda jej część była smutkiem.
Zaś młode słonie, które widziały zabijanie ich matek, często budziły się z krzykiem.
Cynthia Moss opisuje zachowanie członków słoniowej rodziny po tym, jak jeden z nich został zastrzelony.
Teresie i Trista gorączkowo klękały, próbując ją podnieść. Wkładały swoje ciosy pod jej grzbiet i głowę. W którymś momencie udało im się przywrócić ją do pozycji siedzącej, jednak jej ciało opadło. Rodzina próbowała wszystkiego, by powstała, szturchała ją, dotykała ciosami, a Tullulah nawet poszła nazbierać trawy i starała się wepchnąć do jej ust.
Iain Douglas-Hamilton i jego koledzy pokazali, że słonie otaczają współczuciem nie tylko swoich krewnych, a przynajmniej jedna opowieść ukazuje, że rozciągają je również na ludzi. Wiadomości podały przypadek słonia w północnej Kenii, który stratował ludzką matkę i jej dziecko, po czym zatrzymał się i pochował je przed zniknięciem w buszu. Słonie nie okazują troski jedynie swoim krewnym lub swojemu gatunkowi, a raczej okazują ogólną troskę o losy wszystkich. (…)